ม.ขอนแก่น พัฒนาแอป ‘CKD รักษ์ไต’ ติดตามผู้ป่วยไตวายป้องกันภาวะแทรกซ้อน

         มข. พัฒนาแอปพลิเคชั่นดูแลผู้ป่วยไตวายเรื้อรัง “CKD รักษ์ไต” ทั้งล้างไต ฟอกไต รวมถึงผู้ป่วยเบาหวานความดันที่เป็นกลุ่มเสี่ยง ติดตามผู้ป่วย Real Time ครั้งแรกของประเทศ เน้นระบบป้องกันรักษาความลับผู้ป่วย ช่วยลดภาระงานแพทย์และพยาบาลได้ พร้อมเปิดโหมดสำหรับประชาชนทั่วไปเพื่อประเมินความเสี่ยงสู่การป้องกัน ได้รางวัลที่ 3 จากการประกวด โครงการ “Hackathon” ความร่วมมือมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด MIT และ มข. 

          รศ.ดร.บัณฑิต ถิ่นคำรพ ผู้อำนวยการศูนย์จัดการข้อมูลและวิเคราะห์ทางสถิติ (ธรรมศักดิ์) คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น (มข.) กล่าวว่า ในงานมหกรรมสุขภาพวันไตโลก ประจำปี 2560 ซึ่งจัดขึ้นที่ รพ.ศรีนครินทร์ จ.ขอนแก่น ได้มีการเปิดตัวแอปพลิแคชั่น “CKD รักษ์ไต” อย่างเป็นทางการ โดยเป็นแอปพลิเคชั่นเพื่อใช้สำหรับดูแลผู้ป่วยโรคไตวายเรื้อรังโดยเฉพาะ ทั้งยังเป็นแอปพลิเคชั่นแรกในประเทศที่มีการเชื่อมโยงกับข้อมูลของผู้ป่วยกับพยาบาลผู้ดูแลโดยตรง

          ที่มาของการพัฒนาเกิดจาก “50 ปี มข.คืนสู่สังคม” ที่ได้พัฒนาระบบดูแลกลุ่มผู้ป่วยมะเร็งท่อน้ำดี จนมีการต่อยอดร่วมกับกรมการแพทย์พัฒนาเป็นระบบ Thai Care Cloud ฐานข้อมูลสุขภาพและบริการทางการแพทย์อิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งต่อมา มข.เห็นว่าน่าจะมีการพัฒนาระบบดูแลผู้ป่วยกลุ่มโรคที่เป็นปัญหาเพิ่มเติม ซึ่งโรคไตเป็นหนึ่งในโรคเรื้อรังที่เป็นปัญหาขณะนี้

          ดังนั้น จึงได้มีการรวมกลุ่มแพทย์เชี่ยวชาญโรคไต นำโดย รศ.พญ.ศิริรัตน์ อนุตระกูลชัย ในการทำงานร่วมกับศูนย์จัดการข้อมูลและวิเคราะห์ทางสถิติฯ เพื่อพัฒนาระบบการดูแลผู้ป่วยไตเรื้อรัง เน้นสิ่งที่ยังไม่เคยทำมาก่อน จึงมองไปยังกลุ่มผู้ป่วยล้างไตผ่านช่องท้องที่ต้องล้างไตเองที่บ้าน มีประมาณ 2 หมื่นคนทั่วประเทศ แพทย์จะนัดติดตามรักษาหนึ่งถึงสองเดือนครั้ง ในระหว่างนั้นหากมีปัญหาหรือมีภาวะแทรกซ้อนกว่าจะรับทราบก็สายเกินไป ขณะที่พยาบาลหนึ่งคนต้องติดตามดูแลผู้ป่วยไตวายเรื้อรังจำนวนมาก บางแห่งต้องดูแลผู้ป่วยถึง 600 คน ทำให้การดูแลไม่ทั่วถึง จึงน่าจะมีระบบแบบ Real Time ให้พยาบาลติดตามผู้ป่วยผ่านทางหน้าจอได้ โดยผู้ป่วยหรือผู้ดูแลเป็นผู้กรอกข้อมูล เพื่อที่จะประสานกับแพทย์ทันทีเมื่อเกิดปัญหากับผู้ป่วย จึงเป็นที่มาแอป CKD รักษ์ไตนี้

          “การจัดทำแอปพลิเคชั่นนี้มีความยากมาก เพราะมีเรื่องการรักษาความลับผู้ป่วยที่ต้องปลอดภัยสูงสุด ขณะเดียวกันยังต้องเชื่อมโยงกับข้อมูลผู้ป่วยบางส่วนที่มีอยู่แล้วใน รพ. การทำระบบดูแลผู้ป่วยแบบเรียลไทม์ การเชื่อมโยงระบบกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องและระบบ Thai Care Cloud โดยการใช้งานพยาบาลจะเป็นผู้ตั้งโมบาย App ให้กับผู้ป่วย พร้อมชื่อและรหัสการเข้าระบบที่รู้ระหว่างพยาบาลและผู้ป่วยเท่านั้น และสอนวิธีการกรอกข้อมูลต่าง ๆ ในการล้างไตเพื่อนำเข้าสู่ระบบเพื่อใช้ในการติดตามผู้ป่วย”  

          แอป CKD รักษ์ไตไม่ได้มีโหมดเฉพาะผู้ป่วยล้างไตผ่านช่องท้องเท่านั้น แต่ยังมีโหมดสำหรับการติดตามผู้ป่วยฟอกไตด้วยเครื่อง แม้ว่าผู้ป่วยกลุ่มนี้จะต้องมารับการฟอกเลือดที่ รพ. 2-3 ครั้งต่อสัปดาห์ แต่ในช่วงระยะเวลา 2-3 วันนั้น อาจเกิดภาวะแทรกซ้อนที่เป็นปัญหาได้ จำเป็นต้องมีการติดตามดูแลเช่นกัน โหมดผู้ป่วยกลุ่มเบาหวานและความดันที่มีภาวะเสี่ยงไตวายเรื้อรัง ซึ่งคาดว่าทั่วประเทศมีประมาณ 70,000คน และโหมดที่เปิดสำหรับประชาชนทั่วไปเพื่อประเมินความเสี่ยงต่อโรคไตวายเรื้อรังเพื่อนำไปสู่การสร้างความตระหนักและป้องกัน

          “แอปพลิเคชั่นนี้นับว่ามีประโยชน์อย่างมาก ไม่เพียงแต่กับผู้ป่วยเท่านั้น แต่ยังช่วยลดภาระแพทย์และพยาบาลในการติดตามดูแลผู้ป่วยไตวายเรื้อรัง ทั้งยังเป็นประโยชน์กับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง อย่างสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) ในการติดตามการจัดส่งน้ำยาล้างไตผ่านช่องท้อง กระทรวงสาธารณสุขในด้านการจัดระบบดูแลผู้ป่วยไตวายเรื้อรังที่ช่วยลดค่าใช้จ่าย นอกจากนี้ยังนำไปสู่การจัดเก็บข้อมูลผู้ป่วยไตวายเรื้อรังในประเทศ เพื่อใช้เป็นฐานข้อมูลนำไปสู่การวิเคราะห์และพัฒนาการรักษาและดูแลผู้ป่วยต่อไป นอกจากนี้ในอนาคตยังอาจนำไปสู่การพัฒนาในรูปแบบปัญญาประดิษฐ์แอป CKD รักษ์ไต นี้จึงนับว่าเป็นประโยชน์ระยะยาวต่อประเทศ” ผู้อำนวยการศูนย์จัดการข้อมูลและวิเคราะห์ทางสถิติ กล่าว

          สำหรับแอป CKD รักษ์ไต ยังได้รับรางวัลที่ 3 จากการประกวดโครงการ “Hackathon” ซึ่งเป็นความร่วมมือระหว่าง มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด (Harvard University) และสถาบันเทคโนโลยีแมสซาชูเส็ทส์ (MIT) ร่วมกับมหาวิทยาลัยขอนแก่น เมื่อเดือนมกราคม 2560 ที่ผ่านมา